Νομός Ιωαννίνων
Μονή Αγίου Νικολάου Στρατηγοπούλου ή Ντίλιου
Η μονή του Αγίου Νικολάου Στρατηγοπούλου ή Ντίλιου βρίσκεται στη δυτική πλευρά του Νησιού της λίμνης Παμβώτιδας σε μικρή απόσταση από τη μονή Φιλανθρωπηνών. Πιθανότητα ιδρύθηκε τον 13ο αιώνα από την οικογένεια των Στρατηγόπουλων. Τα μέλη του ηπειρωτικού κάδου της οικογένειας, τα οποία ίδρυσαν τη μονή, εγκαταστάθηκαν ως πρόσφυγες στα Ιωάννινα μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης στα 1204. Η οικογένεια αυτή κατείχε υψηλά αξιώματα και διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην πόλη των Ιωαννίνων. Για την ίδρυση και τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας της μονής δεν σώζονται ιστορικά στοιχεία. Στο υπέρθυρο της εισόδου του νάρθηκα σώζεται η κτιτορική επιγραφή, η οποία είναι γραμμένη μέσα σε ορθογώνιο ερυθρό πλαίσιο. Αξιοπρόσεκτο είναι το έμμετρο της επιγραφής με ομοιοκατάληκτο δεκαπεντασύλλαβο στίχο. Στην επιγραφή αναφέρεται ότι η ιστόρηση του καθολικού πραγματοποιήθηκε το 1542/3 με δαπάνη και φροντίδα των ιερομονάχων Νήφωνος και Σωφρονίου.
Η μονή αποτελείται από το καθολικό και ένα διώροφο κελλί, ενσωματωμένο στην δυτική πλευρά του. Υπάρχει ακόμα περίβολος και ερείπια κελιών. Από το βυζαντινό μοναστικό συγκρότημα διατηρείται σήμερα μόνο το καθολικό. Πρόκειται για ένα μονόχωρο δρομικό ναό με ημικυκλική αψίδα. Το καθολικό είναι κατάγραφο με τοιχογραφίες του 16ου αιώνα (1542/3), οι οποίες αποτελούν εξαίρετο δείγμα τέχνης ενός αξιόλογου ζωγράφου της εποχής. Το όνομα του ζωγράφου παραμένει άγνωστο.
Το εικονογραφικό πρόγραμμα αποτελούν τοιχογραφίες οι οποίες διαπνέονται από ήπιο, εκλεπτυσμένο και αριστοκρατικό ύφος. Ο ανώνυμος ζωγράφος του καθολικού της μονής Ντίλιου προτιμάει αρχαΐζοντα εικονογραφικά μοτίβα. Πρόκειται ίσως για τον πρώτο μεταβυζαντινό ζωγράφο, ο οποίος αφομοιώνει οργανικά τα παλαιότερα μοτίβα. Αξιοσημείωτος είναι ο εικονογραφικός κύκλος των θεομητορικών σκηνών. Οι τοιχογραφίες αυτές αποτελούν ένα εξαιρετικό δείγμα μεταβυζαντινής τέχνης, ενός συγκροτημένου και ώριμου καλλιτέχνη με επαγγελματική αρτιότητα και ευρεία καλλιτεχνική παιδεία. Το έργο αυτό συνεισφέρει σημαντικά στη μελέτη της τέχνης της Σχολής της Βορειοδυτικής Ελλάδας και μαζί με την μονή Φιλανθρωπηνών αποτελούν δύο από τα βασικά μνημεία μελέτης της τέχνης του 16ου αιώνα, μιας εποχής με μεγάλα και αξιόλογα μεταβυζαντινά καλλιτεχνικά ρεύματα.
Εικόνες
